
శాస్త్రీయ, జానపద, ఆధునిక శైలుల్లో మనకున్న వైవిధ్యం ప్రపంచంలో మరెక్కడా కనిపించదు. నేడు ప్రపంచ నృత్య దినోత్సవాన్ని పురస్కరించుకుని, మనం భారత ప్రఖ్యాత నృత్య శైలులను, వాటిని ప్రోత్సహించిన మహానుభావులను గుర్తుచేసుకుందాం.
1. భరతనాట్యం – తమిళనాడు
శైలి: శాస్త్రీయ
ప్రత్యేకతలు: అభినయం (ముఖావేశాలు), ఖచ్చితమైన అడుగులు, దేవతలపై భక్తి భావం
ప్రఖ్యాత నర్తకులు: రుక్మిణీ దేవి అరుణ్డేల్ – భరతనాట్యాన్ని ప్రపంచానికి పరిచయం చేసిన మహిళ
పద్మ సుబ్రహ్మణ్యం – నాట్యశాస్త్రంపై లోతైన జ్ఞానం
అలర్మేల్ వల్లి – అభినయ నైపుణ్యంలో ప్రసిద్ధి
2. కథక్ – ఉత్తరప్రదేశ్
శైలి: శాస్త్రీయ
ప్రత్యేకతలు: తిరుగులు (చక్కర్లు), లయబద్ధమైన అడుగులు, కథన శైలి
ప్రఖ్యాత నర్తకులు:
బిర్జూ మహారాజ్ – కథక్లో లెజెండరీ ఆర్టిస్ట్
సితారా దేవి – “కథక్ సమ్రాజ్ఞి”గా ప్రసిద్ధి
శోవన నారాయణ్ – కొత్తదనంతో కథక్ను మిళితం చేసిన నర్తకి
3. ఒడిస్సీ – ఒడిశా
శైలి: శాస్త్రీయ
ప్రత్యేకతలు: త్రిభంగి భంగిమ, ఆలయ నృత్య సంప్రదాయాలు
ప్రఖ్యాత నర్తకులు:
కేళుచరణ్ మహాపాత్ర – ఒడిస్సీ పునరుజ్జీవనానికి కృషి చేసినవారు
సోనాల్ మాన్సింగ్ – అభినయ నిపుణురాలు
సంజుక్త పాణిగ్రహి – శక్తివంతమైన నర్తకి
4. కథకళి – కేరళ
శైలి: శాస్త్రీయ
ప్రత్యేకతలు: ముఖాలంకరణ, శరీర హావభావాలు, పురాణ గాధల ప్రదర్శన
ప్రఖ్యాత నర్తకులు:
కళామండలం గోపి – పౌరాణిక పాత్రల్లో ప్రావీణ్యం
కొట్టక్కల్ శివరామన్ – స్త్రీ పాత్రల్లో విశిష్టత
5. కూచిపూడి – ఆంధ్రప్రదేశ్
శైలి: శాస్త్రీయ
ప్రత్యేకతలు: నాట్య రూపం, వేగవంతమైన అడుగులు, సరళమైన శరీర చలనం
ప్రఖ్యాత నర్తకులు:
యామిని కృష్ణమూర్తి – కూచిపూడికి ప్రపంచ గుర్తింపు తెచ్చినవారు
వెంపటి చిన్న సత్యం – ఈ శైలిని పునరుజ్జీవింపజేసిన గురువు
6. మణిపురి – మణిపూర్
శైలి: శాస్త్రీయ
ప్రత్యేకతలు: మృదువైన హావభావాలు, రాధా-కృష్ణ భక్తి ప్రధాన అంశాలు
ప్రఖ్యాత నర్తకులు:
రాస లీలా గుంపులు – సంప్రదాయ సమూహ ప్రదర్శనలు
ఝావేరి సిస్టర్స్ – మణిపురిని దేశవ్యాప్తంగా పరిచయం చేసినవారు
7. మొహినీయాట్టం – కేరళ
శైలి: శాస్త్రీయ
ప్రత్యేకతలు: నారీ తత్వం ప్రధానంగా ఉండే శాంత స్వభావ నృత్యం
ప్రఖ్యాత నర్తకులు:
కళామండలం కల్యాణికుట్టి అమ్మ – “మొహినీయాట్టం తల్లి”గా పిలుచుకునే నర్తకి
కనక్ రేలే – మొహినీయాట్టాన్ని విద్యాసంబంధిత కోణంలో అభివృద్ధి చేసినవారు
భారతదేశంలోని ప్రజల హృదయాలలో నృత్యం ఏ విధంగా ఒదిగిపోయిందో జానపద నృత్యాల ద్వారా తెలుస్తుంది. పంజాబ్కి భాంగ్రా, గుజరాత్కి గర్భా, మహారాష్ట్రకు లావణి, అస్సాంకి బిహు వంటి నృత్యాలు ప్రతి ప్రాంతానికి ప్రత్యేక శైలిని అందిస్తాయి. అంతర్జాతీయ నృత్య దినోత్సవం సందర్భంగా, మనం ఈ గొప్ప కళలను నిలబెట్టిన కళాకారుల గొప్పతనాన్ని గుర్తు చేసుకోవాలి. భారత నాట్య సంపద ప్రపంచానికి స్ఫూర్తిగా నిలుస్తోంది. భక్తి, భావం, భాష, భావన ఇవన్నీ కలిసిన రూపమే భారతీయ నృత్య కళ.